Όζος είναι μια διαταραχή της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής του θυρεοειδούς αδένα, η οποία διακρίνεται από το περιβάλλον παρέγχυμα με κλινική εξέταση ή/και απεικονιστικές εξετάσεις. Περίπου 4-7% των ενηλίκων έχουν όζους που διαπιστώνονται με την ψηλάφηση¹, ενώ το ποσοστό αυξάνει σε 20 έως 50%, αν για την ανίχνευσή τους χρησιμοποιηθούν τεχνικές υπερήχων².
Όζοι που δεν ψηλαφώνται και ανακαλύπτονται τυχαία, κατά τη διάρκεια διερεύνησης παθήσεων μη σχετιζόμενων άμεσα με το θυρεοειδή αδένα, με απεικονιστικές μεθόδους (για παράδειγμα Triplex καρωτίδων για τη διερεύνηση γενικευμένης αθηρωματικής νόσου, υπολογιστική τομογραφία τραχήλου για τη διερεύνηση τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας) ονομάζονται θυρεοειδικά «τυχαιώματα». Ο όρος «τυχαίωμα» δεν είναι ελληνικός, αλλά προκύπτει από τον αγγλικό όρο “incidentaloma”, ο οποίος αναφέρεται σε βλάβες που ανακαλύπτονται τυχαία, για άλλους λόγους. Οι όζοι που δεν ψηλαφώνται έχουν τον ίδιο κίνδυνο διάγνωσης κακοήθειας, σε σχέση με τους αντίστοιχους του ίδιου μεγέθους, που ψηλαφώνται³. Ιστολογικά διακρίνονται σε κακοήθεις όγκους (περίπου το 5% των όζων⁴) και καλοήθεις, οι οποίοι ταξινομούνται στους εγκαψωμένους (αληθή αδενώματα) και στους αδενωματώδεις όζους, οι οποίοι δεν έχουν κάψα και διακρίνονται σε κολλοειδείς και στους κυστικούς. Λειτουργικά διακρίνονται σε υπολειτουργούντες ή ψυχρούς (85%), φυσιολογικούς (10%) και υπερλειτουργούντες ή θερμούς (5%), με βάση την ελαττωμένη, φυσιολογική ή αυξημένη αντίστοιχα δυνατότητά τους να προσλαμβάνουν το Tc99 ή το Ι131 (ή Ι123) στο σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς αδένα⁵. Παρακέντηση με λεπτή βελόνα και κυτταρολογική εξέταση χρειάζονται τα θυρεοειδικά τυχαιώματα που έχουν μέγιστη διάμετρο μεγαλύτερη των 10 χιλιοστών, γιατί συνήθως οι όζοι αυτών των διαστάσεων μπορεί να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο κλινικά έκδηλης νόσου. Όζοι με μέγιστη διάμετρο μικρότερη των 10 χιλιοστών μπορεί να χρειάζονται παρακέντηση αν έχουν ύποπτα υπερηχοτομογραφικά χαρακτηριστικά, αν σχετίζονται με ύποπτη τραχηλική λεμφαδενοπάθεια, αν έχει προηγηθεί ακτινοβόληση της κεφαλής ή/και του τραχήλου και αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς αδένα σε συγγενείς πρώτου βαθμού⁶. Οι θερμοί όζοι δεν χρειάζονται παρακέντηση, γιατί σπάνια μπορεί να σχετίζονται με κακοήθεις όγκους και ο προσδιορισμός των επιπέδων της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) προσφέρει πολύτιμη βοήθεια.
Οι κακοήθεις όζοι αντιμετωπίζονται χειρουργικά, ενώ οι καλοήθεις όζοι πρέπει να παρακολουθούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, λόγω του χαμηλού αλλά υπολογίσιμου ποσοστού (5%) ψευδώς αρνητικών ευρημάτων της παρακέντησης με λεπτή βελόνα⁷. Η αύξηση του μεγέθους του όζου δεν αποτελεί ένδειξη κακοήθειας, αλλά ένδειξη για επανάληψη της βιοψίας με λεπτή βελόνα. Από τους καλοήθεις όζους που αυξάνουν σε μέγεθος κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, ποσοστό 1,35-4,5% μπορεί να σχετίζονται με την ανάπτυξη κακοήθειας^8,9,10.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Hegedus L. The thyroid nodule. N Engl J Med 2004, 351:1764-1771.
2. Wang C, Crapo LM. The epidemiology of thyroid disease and implications for screening. Endocrinol Metab Clin North Am1997, 26:189-218.
3. Hagag P, Strauss S, Weiss M. Role of ultrasound guided fine-needle aspiration biopsy in evaluation of non-palpable thyroid nodules. Thyroid 1998, 8:989-995.
4. Cases JA, Surks MI. The changing role of scintigraphy in the evaluation of thyroid nodules. Semin Nucl Med 2000, 3:81-87.
5. Komolafe F. Radiological patterns and significance of thyroid calcification. Clin Radiol 1981, 32:571-575.
6. Cooper DS et al. Revised American Thyroid Association management guidelines for patientswith thyroid nodules and differentiated thyroid cancer. Thyroid 2009, 19: 1168-1214.
7. Ylagan LR, Farkas T, Dehner LP. Fine needle aspiration of the thyroid: A cytohistologig correlation and study of discrepant cases. Thyroid 2004, 14:35-41.
8. Alexander EK, Hurwitz S, Heering JP et al. Natural history of benign solid and cystic thyroid nodules. Ann Intern Med 2003, 138:315-318.
9. Hermus AR, Huysmans DA. Treatment of benign nodular thyroid disease. N Eng J Med 1998, 338:1438-1447.
10. Kuma K, Matsuzuka F, Kobayashi A et al. Outcome of longstanding solitary thyroid nodules. World J Surg 1992, 16:583-587.

——————————————————————————–

Nutri – Care

Λ. Αλεξάνδρας 192β – Αμπελόκηποι

Λ. Ιασωνίδου 54β – Ελληνικό

Αρθρογράφος: Θωμάς Δημήτριος, Ενδοκρινολόγος