Γιατί ένα φυσιολογικό φαινόμενο όπως είναι η περίοδος κάθε γυναίκας να γίνεται τόσο επώδυνο κάποιες φορές; Τι φταίει; Υπάρχει λύση;
Τι είναι η δυσμηνόρροια;
Με τον όρο δυσμηνόρροια περιγράφουμε την δύσκολη ή επώδυνη έμμηνο ρύση. Αποτελεί ίσως ένα από τα πιο συνήθη αίτια που μια γυναίκα επισκέπτεται τον γυναικολόγο της. Η δυσμηνόρροια μπορεί να επηρεάσει σε κάποιες περιπτώσεις την προσωπική ζωή της γυναίκας, και έχει κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις λόγω της απουσίας από την εργασία της, γιατί δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις γυναικών που βιώνουν τόσο δύσκολα αυτές τις μέρες του μήνα που αδυνατούν να εργαστούν.
Υπάρχει προδιάθεση;
Δεν είναι απόλυτα σαφές ποιες γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν δυσμηνόρροια. Υπάρχουν ενδείξεις ότι κορίτσια που είχαν νωρίς εμμηναρχή και γυναίκες με αυξημένη διάρκεια και ροή περιόδου εμφανίζουν συχνότερα το πρόβλημα, ενώ το κάπνισμα, η παχυσαρκία καθώς και το κληρονομικό ιστορικό αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης δυσμηνόρροιας.
Τι είναι η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια;
Αποτελεί την μία από τις δύο μορφές δυσμηνόρροιας. Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια εμφανίζεται συνήθως εντός ενός έτους από την εμμηναρχή στα κορίτσια, με μεγαλύτερη συχνότητα από τα τέλη της εφηβείας μέχρι τα 20 έτη. Η έναρξη του πόνου συμπίπτει συνήθως με την πρώτη μέρα της περιόδου και ο πόνος διαρκεί κυρίως τις πρώτες 1-2 μέρες του εμμηνορυσιακού κύκλου. Ο πόνος είναι σπασμωδικός σαν κράμπα και συχνά συνοδεύεται από συμπτώματα όπως γενική αδιαθεσία, κόπωση, νευρικότητα, ναυτία, εμέτους, διάρροια, πόνους στην πλάτη και πονοκεφάλους. Το βασικό γνώρισμα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι ότι δεν υπάρχει κάποιο οργανικό αίτιο που να την προκαλεί και ότι δεν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα κατά την κλινική εξέταση.
Τι είναι η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια;
Αποτελεί τη δεύτερη μορφή δυσμηνόρροιας και περιλαμβάνει όλες εκείνες τις περιπτώσεις που ο έντονος πόνος είναι το αποτέλεσμα κάποιας παθολογικής κατάστασης στην πύελο. Εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 25 ετών με την μεγαλύτερη συχνότητα μεταξύ 30 και 45 ετών και περιγράφεται συνήθως ως αίσθημα βάρους στην πύελο και στην μέση. Ο πόνος ξεκινάει τις πιο πολλές φορές μετά το μέσο του εμμηνορυσιακού κύκλου και εμφανίζει την μεγαλύτερη έντασή του με την έναρξη της επόμενης περιόδου. Παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή δυσμηνόρροια είναι η ενδομητρίωση, οι ωοθηκικές κύστεις και οι διάφοροι εξαρτηματικοί όγκοι, οι χρόνιες πυελικές φλεγμονές, οι ενδομητρικοί πολύποδες και οι συμφύσεις, τα ινομυώματα, καθώς και τα ενδομητρικά σπειράματα. Κατά την κλινική εξέταση τα ευρήματα είναι ανάλογα της υποκείμενης πάθησης.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού από τον γυναικολόγο είναι το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο βήμα για την σωστή διάγνωση. Η έναρξη, η διάρκεια, η ένταση και η μορφή του πόνου όπως και η ηλικία εμμηναρχής και η διάρκεια και ροή της περιόδου πρέπει να περιγράφονται με ακρίβεια. Η ύπαρξη ή όχι συνοδών συμπτωμάτων, το ιστορικό γυναικολογικών χειρουργείων και πυελικών φλεγμονών, οι κυήσεις, και η συσχέτιση της έντασης του πόνου με την φάση του κύκλου θα βοηθήσουν σημαντικά στη διαφοροδιάγνωση μεταξύ πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας.Τέλος είναι ιδιαίτερα σημαντικό η γυναίκα να προσδιορίσει στον γιατρό της τον βαθμό επηρεασμού της απόδοσής της στο σχολείο, την εργασία η και τη γενικότερη κοινωνική της ζωή κάτι το οποίο θα καθορίσει και τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος που πρέπει πάντα να εξατομικεύεται. Μια πλήρης γυναικολογική εξέταση αποτελεί τη συνέχεια του ιστορικού και μόνο στην περίπτωση της δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας έχει παθολογικά ευρήματα. Στις περιπτώσεις πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την διάγνωση, η οποία τίθεται από την λήψη του ιστορικού της ασθενούς σε συνδυασμό με την απουσία παθολογικών ευρημάτων κατά την φυσική εξέταση. Όσον αφορά τη δευτεροπαθή δυσμηνόρροια, από τις εργαστηριακές εξετάσεις, η καλλιέργεια κολπικού υγρού και η γενική εξέταση αίματος ίσως βοηθήσουν διαγνωστικά, ενώ από τις απεικονιστικές μεθόδους το διακοιλιακό και διακολπικό υπερηχογράφημα, η υστεροσαλπιγγογραφία και η ενδοφλέβια πυελογραφία θα συμβάλουν σημαντικά στην ανεύρεση του αιτίου. Από τις πιο επεμβατικές μεθόδους διάγνωσης των αιτίων δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας αξίζει να αναφέρουμε την λαπαροσκόπηση, την υστεροσκόπηση και την λήψη ενδομητρικών βιοψιών με διαγνωστική απόξεση.
Υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος;
Το βασικότερο ίσως βήμα για την αντιμετώπιση είναι ο προσδιορισμός της έντασης του προβλήματος και ο βαθμός επηρεασμού της ζωής της κάθε ασθενούς ξεχωριστά. Η θεραπεία της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας πρέπει να στοχεύει στην ανακούφιση του πόνου και των συνοδών συμπτωμάτων. Η φαρμακευτική θεραπεία είναι η πιο αξιόπιστη και αποτελεσματική σε γυναίκες με πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, και ο συνδυασμός των μη στεροειδών αντιφλεγμονώδων φαρμάκων για την ανακούφιση από τον πόνο με τη λήψη αντισυλληπτικών δισκίων αποτελεί τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο θεραπείας, και η πλειοψηφία των γυναικών αυτών θα δούν σημαντική βελτίωση. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι διαθέσιμα σε δια του στόματος σκευάσματα, σε υπόθετα και σε ενέσιμες μορφές και έχουν ταχεία δράση στον πόνο. Τα αντισυλληπτικά έχουν ένδειξη για τις γυναίκες που δεν επιθυμούν κύηση και εκτός των άλλων μειώνουν και τη ροή του αίματος της περιόδου. Η μη ανταπόκριση στην συνδυασμένη φαρμακευτική αυτή αγωγή μας οδηγεί συνήθως στην διάγνωση της δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας.Στην περίπτωση αυτή η θεραπεία εξατομικεύεται και στοχεύει στην αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης που προκαλεί τη δυσμηνόρροια, ενώ η περιοδική χρήση αναλγητικών ίσως αποβεί αποτελεσματική ως συμπληρωματική αγωγή. Θεραπείες που έχουν προταθεί αλλα δεν είναι ακόμα τόσο μελετημένες είναι η θεραπεία με θειαμίνη, με βιταμίνη Ε, με Ω3 λιπαρά οξέα, με σκευάσματα μαγνησίου, ο βελονισμός, καθώς και ο ηλεκτρικός νευρικός ερεθισμός .
Συμπερασματικά πρέπει να γίνει κατανοητό καμία γυναίκα δε πρέπει να αφήσει αυτή την πραγματικά επώδυνη κατάσταση να επηρεάσει τη ζωή της γιατί σε συνεργασία με το γυναικολόγο της το πρόβλημα αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και συνήθως ευκολότερα από όσο νομίζει.
Αρθρογράφος: Πατρίκιος Γεώργιος, Ειδικός Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος